Czym jest sonoryzm?

with Brak komentarzy
Autor artykułu:
Mateusz Rusowicz
Mateusz Rusowicz
Dyrygent, trębacz, menedżer kultury.
Prowadzi kanał na YouTube, gdzie zamieszcza filmy przybliżające postaci najważniejszych kompozytorów. Związany jest z Spółdzielnią Muzyczną Contemporary Ensemble oraz organizuje festiwal muzyki dawnej Radix Poloniae.

Sonoryzm

Zarówno technika kompozytorska jak i kierunek w muzyce XX wieku. Cechowały go intensywne poszukiwania nowych brzmień, często uznawanych przez wcześniejsze pokolenia za niemuzyczne jak również swoiste obdarcie dźwięku z jego znaczeń i konotacji pozamuzycznych. Dla kompozytorów sonorystycznych barwa była najważniejszym elementem muzycznym.

Termin Sonoryzm pochodzi od włoskiego słowa sonore czyli brzmieć.

Eksplorowanie nowych brzmień

Kompozycje sonorystyczne poszukują nowych, nietypowych sposobów wydobywania dźwięku z tradycyjnych instrumentów. W przypadku sekcji smyczkowych to granie włosiem lub drzewcem w miejscach normalnie do tego nie przeznaczonych jak pudło rezonansowe czy miejsce za podstawkiem. Oprócz tego twórcy muzyki każą też stukać w pudło, szarpać stłumione struny lub trzeć smyczkiem wzdłuż strun. Instrumenty dęte też nie mają łatwo, głównie za sprawą kompozycji Witolda Szalonka, który odkrywał coraz to nowsze multifony, czyli sposoby zagrania wielu dźwięków jednocześnie, poprzez wciśnięcie charakterystycznych zestawów klap (instrumenty dęte drewniane) lub wykonanie jednego dźwięku z jednoczesnym śpiewaniem innego (instrumenty dęte blaszane).

Technika kompozytorska

Tak przygotowany nowatorski materiał dźwiękowy jest układany w formy, które również ściśle podlegają priorytetowi brzmienia i barwy. Oznacza to, że np. rytm zmian barwowych zastępuje tradycyjny rytm a wyraźne kontrasty brzmień wyznaczają nowe fragmenty utworu w ten sposób tworząc formę całości. 

Częstym sposobem budowania utworów sonorystycznych jest forma łuku, czyli tworzenie jednej głównej kulminacji całej kompozycji.

Utwory sonorystyczne i ich twórcy

Jednymi z pierwszych uznanych kompozycji sonorystycznych są utwory Krzysztofa Pendereckiego ( Tren – Ofiarom Hiroszimy).  Następie nurt ten rozwijali inni kompozytorzy jak np. : Henryk Mikołaj Górecki (Genesis 1 i 2, Choros 1), Wojciech Kilar (Riff 62Générique), Kazimierz Serocki (Freski symfoniczne)Witold Szalonek (m.in. Les sons, Improvisations sonoristiques).

Kontrowersje

Dużo osób zarzuca sonorystom tworzenie muzyki, w której nie można odnaleźć żadnych atrakcyjnych treści, jako że sama deklaruje się jako pozbawiona skojarzeń nie muzycznych. Jednocześnie czołowy przedstawiciel nurtu – Krzysztof Penderecki – dość szybko odszedł do tego postulatu co widać chociażby w nazwie Tren – Ofiarom Hiroszimy, która odnosi się do wydarzeń zewnętrznych.

Kolejnym zarzutem jest tworzenie utworów, które są tylko katalogiem nowych i niespotykanych efektów brzmieniowych. Niektórym krytykom te kompozycje wydają się tylko pretekstem do pokazania nowych efektów niż prawdziwym utworem muzycznym. Ten stereotyp przerywają kompozycje Krzysztofa Pendereckiego: Pasja oraz Diabły z Loudun gdzie efekty sonorystyczne wymieszane są z dawnymi technikami oraz są integralną częścią opowiadanej historii.

Subskrybuj
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
0
Would love your thoughts, please comment.x